Phương Án Hướng Tuyến Đường Sắt Thủ Thiêm - Long Thành: Quy Hoạch Chi Tiết và Tiềm Năng Kết Nối Liên Vùng
Dự án đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành, với chiều dài 41,8 km, đang được liên danh tư vấn đề xuất như một tuyến đường sắt hiện đại có khả năng kết nối khu vực đô thị và liên vùng. Trong đó, đoạn qua TP.HCM dài hơn 11,7 km và đoạn qua Đồng Nai kéo dài hơn 30 km. Đây là một phần quan trọng trong quy hoạch giao thông chiến lược nhằm cải thiện khả năng kết nối và vận chuyển hành khách, đồng thời giảm áp lực giao thông cho khu vực phía Nam.
Đặc Điểm và Chức Năng Của Tuyến Đường Sắt
Theo quy hoạch, tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành được thiết kế như một tuyến đường sắt đô thị (MRT) với chức năng vận chuyển hành khách nhanh (RRT). Loại hình vận tải này được lựa chọn dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế về đường sắt đô thị, nhu cầu vận chuyển hành khách, và kinh nghiệm từ các dự án tương tự trên thế giới.
Tuyến đường này không chỉ đáp ứng vai trò vận tải hành khách trong khu vực đô thị mà còn kết nối các vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, đặc biệt là Cảng hàng không quốc tế Long Thành – một trung tâm logistics và vận tải hàng không lớn trong tương lai.
Phương Án Hướng Tuyến Chi Tiết
Theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành bắt đầu từ ga Thủ Thiêm, đi song song với tuyến cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây và đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Sau khi giao cắt với đường Vành đai 3 TP.HCM, tuyến rẽ phải, vượt sông Đồng Nai cách tim cầu Nhơn Trạch khoảng 62,5 m về phía thượng lưu, tiếp tục bám sát đường Vành đai 3 và đi vào giải phân cách bên trái tuyến đường này.
Tại huyện Nhơn Trạch, tuyến rẽ vào giải phân cách giữa đường tỉnh 25B. Sau đó, khi đến xã Long An, huyện Long Thành, tuyến rẽ phải, giao cắt với quốc lộ 51 và đi ngầm cùng hành lang của tuyến đường sắt tốc độ cao trước khi kết thúc tại sân bay Long Thành.
Trên toàn tuyến, dự án dự kiến bố trí 20 nhà ga, trong đó có 16 ga trên cao và 4 ga ngầm. Ngoài ra, hai khu depot sẽ được xây dựng tại xã Cẩm Đường, huyện Long Thành (rộng hơn 21 ha) và tại Thủ Thiêm, TP Thủ Đức (rộng khoảng 1,2 ha) để phục vụ đỗ tàu, vệ sinh, và sửa chữa nhỏ.
Quy Mô Đầu Tư và Phương Án Tài Chính
Dự án có tổng mức đầu tư dự kiến gần 85.000 tỷ đồng (tương đương hơn 3,4 tỷ USD, không bao gồm lãi vay). Thời gian khởi công dự kiến vào năm 2026, và đưa vào khai thác từ năm 2030. Để đảm bảo nguồn vốn, liên danh tư vấn đề xuất phương án kết hợp vốn ngân sách nhà nước (59.000 tỷ đồng, chiếm 69%) và vốn vay ODA (26.000 tỷ đồng, chiếm 31%).
Trong giai đoạn đầu khai thác, dự án sẽ đầu tư hạ tầng và phương tiện bằng hình thức đầu tư công. Sau khi hoàn thành, hạ tầng sẽ được bàn giao cho Công ty TNHH MTV Đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành quản lý và vận hành. Hình thức thuê hạ tầng được kỳ vọng sẽ thu hút doanh nghiệp tham gia đầu tư phương tiện và kinh doanh vận tải.
Cơ Chế Chính Sách và Tiến Độ Thực Hiện
Để đảm bảo dự án được triển khai đúng tiến độ, liên danh tư vấn đã đề xuất 15 cơ chế, chính sách đặc thù thuộc thẩm quyền Quốc hội và 5 cơ chế đặc thù thuộc thẩm quyền Chính phủ. Các cơ chế này bao gồm đẩy nhanh quá trình giải phóng mặt bằng, đơn giản hóa thủ tục hành chính, và tạo điều kiện thuận lợi cho việc huy động vốn.
Tầm Quan Trọng Của Tuyến Đường Sắt
Đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành không chỉ là một dự án giao thông mà còn là động lực phát triển kinh tế, xã hội của khu vực phía Nam. Tuyến đường sẽ giảm áp lực cho giao thông đường bộ, tăng cường kết nối liên vùng và quốc tế, đồng thời góp phần quan trọng vào việc hiện đại hóa cơ sở hạ tầng giao thông, đáp ứng nhu cầu vận tải ngày càng cao của người dân.